རེ་བའི་མཐའ་མཇུག

“ཨུ་རུ་སུའི་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་སྤྱི་མཐུན་མཉམ་འབྲེལ་གཞུང་གིས། བྷལ་གྷ་རི་ཡ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་། ཧཎ་གྷ་རི་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ། ཇར་མན་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ། པཱོ་ལེན་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་བཅས་ངོས་ལེན་ཡོད་མདོག་དང་། ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀ་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་པའི་སྤྱི་མཐུན་གཞུང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་པའི་མི་མང་ཚོའི་ལུང་པ་རྣམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱིས། འཐབ་འཛིང་གི་ཉེན་ཁ་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པའི་ནུབ་ཇར་མན་གྱི་དམག་དཔུང་སྟོབས་ཤུགས་འགོག་ཆེད། འཕྲལ་སེལ་རིང་ཨུ་རུ་སུ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དམག་དཔུང་ཚོ་གཅིག་ཅེག་སི་ཝ་ཀི་ཡའི་ནང་སྡོད་ཆོག་རྒྱུའི་མོས་མཐུན་བྱས་པ་རེད།”

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་ཡ་དང་ཨུ་རུ་སུ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་བར་བཞག་པའི་ཨུ་རུ་སུའི་དམག་མི་འཕྲལ་སེལ་སྡོད་ཆོག་པའི་སྐོར་གྱི་ཆིངས་ཡིག

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༨ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་མཱོ་སི་ཀོ་དུ་ཡོད་པའི་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་ཡའི་སྐུ་ཚབ་ཀྱིས་“མཱོ་སི་ཀོ་གྲོས་མཐུན་”( Moscow Protocol) ཟེར་བ་དེར་མཚན་རྟགས་བཀོད། དེ་ནི་གསང་བའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། སྐུ་ཚབ་དེ་ཡིས་བི་སོ་ཅ་ནི་(Vysočany)ལ་འཚོགས་པའི་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པའི་ཚོགས་འདུའི་ཐག་གཅད་དེ་རྩིས་མེད་གཏང་རྒྱུའི་བསྒྲགས་གཏམ་སོགས་ལ་ངོས་ལེན་བྱས་པ་དང་། ད་དུང་སྐུ་ཚབ་དེས་གསར་ལམ་འཛིན་སྐྱོང་ལ་དག་ཐེར་བྱ་རྒྱུའི་ཁས་ལེན་ཡང་བྱས་པས། ཡང་བསྐྱར་དམ་དྲག་ཞིབ་དཔྱོད་ཆེར་སོང་ནས་བཙན་འཛུལ་སྐོར་དེ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་བདེ་འཇཊ་ལྷན་ཁང་དུ་གྲོས་མོལ་བྱ་རྒྱུར་བཀག་སྡོམ་བྱས་པ་རེད།དེ་རྗེས་ཆབ་སྲིད་པ་ཚོ་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་ཡ་ལ་ཕྱིར་ལོག་དུས། མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་ཁོང་ཚོར་ཡིད་ཆེས་མེད་པའི་གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོད། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁོང་ཚོས་གྲོས་མོལ་གྱི་མཇུག་འབྲས་རྣམས་མང་ཚོགས་ལ་གསལ་བཤད་བྱེད་འདོད་མེད་པས་ཡིན།

མཐར་ཨ་ལེག་ཛྷེན་ཌར་དྷུབ་ཅེག་གིས་སེམས་ཚོར་ཆེན་པོའི་གཏམ་བཤད་ཅིག་བྱས་ནས། ཁོས་མི་སེར་ཚོར་བཅོས་བསྒྱུར་དེ་མགྱོགས་ཚད་དལ་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་མུ་མཐུད་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ནན་བཤད་བྱས་ནས། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཟུར་ཆ་གཅིག་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཐོབ་ཐབས་བྱས་ཡོད། གང་ལྟར་ཀྱང་དེ་རྗེས་ཀྱི་བདུན་ཕྲག་རྣམས་སུ་དོན་དངོས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དེ་ཁ་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ཏུ་སྐྱོད་ཡོད་པ་ཤེས་གསལ་རེད།

མཱོ་སི་ཀོ་གྲོས་མཐུན་(Moscow Protocol)ལ་མཚན་རྟགས་མ་བཀོད་མཁན་ནི་ཧྥ་རན་ཀྱི་ཤེག་ཀི་རི་གྷེལ་(František Kriegl)གཅིག་པུ་ཡིན་ལ། ཁོང་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༩ ཚེས་༦ ཉིན་རྒྱལ་ཡོངས་འཐབ་ཕྱོགས་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཚོགས་གཙོའི་ལས་གནས་ནས་ཕྱིར་འབུད་བཏང་ཡོད། ཅེག་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་(Czech TV)གི་སློབ་སྟོན་པ་ཡི་རི་པེ་ལི་ཀཱན་(Jiri Pelikan)དང་། ཅེག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་(Czech Radio)གི་སློབ་སྟོན་པ་ཛྷེ་དྷེ་ཉེག་ཧེའི་ཛྷི་ལར་(Zdenek Hejzlar)གཉིས་ཀྱང་ཡུད་ཙམ་ལས་གནས་ནས་ཕྱིར་འབུད་བཏང་བ་རེད།

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ལོའི་སྟོན་ཁར་ “ལག་བསྟར་ལས་འཆར་”’འབྲི་མཁན་ནང་གི་གཙོ་བོ་གཅིག་ཡིན་པའི་ཛྷེ་དྷེ་ཉེག་མི་ལི་ནཱར(Zdeněk Mlynář)ལགས་ཀྱིས་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་ཡའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབུས་ལྷན་ཁང་གི་དྲུང་ཆེ་གོ་གནས་ནས་རྩ་དགོངས་ཞུས།

སྤྱི་ལོ་༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༡༠ ཚེས་ ༡༨ ཉིན་རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་ཆེན་གྱིས་སོ་ཝེ་ཏའི་དྲག་ཆས་དམག་མི་རྣམས་འཕྲལ་སེལ་སྡོད་ཆོག་རྒྱུའི་ཆིངས་ཡིག་ལ་ངོས་ལེན་ཞུས་པས་སོ་ཝེ་ཏའི་དམག་མི་ ༧༥༠༠༠ ཁྲིམས་མཐུན་ཐོག་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་ཡར་སྡོད་ཆོག་པར་གྱུར། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་(MPs)བཞི་གཅིག་པུས་ཆིངས་ཡིག་དེར་ངོ་རྒོལ་གྱིས་འོས་བླུགས་ཡོད་པ་དང་། འཐུས་མི་བཅུ་ཡིས་འོས་བླུག་མེད་ལ། གཞན་ཁག་ཅིག་ནི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་ཆེན་དེར་ཞུགས་མེད།

སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༡༡ ཚེས་ ༨ ཉིན་ཅེག་སི་ལོ་ཝ་ཀི་གཞུང་གིས་ད་དུང་དེ་དུས་གནས་སྟངས་ལ་གལ་གནད་ཆེ་བའི་གསར་འགོད་པ་(Reportér)དང་ཆབ་སྲིད་(Politika)ཅེས་པའི་དུས་དེབ་གཉིས་པོ་འཕྲལ་སེལ་བཀག་སྡོམ་བྱེད་བཅུག་ཡོད། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༡༡ ཚེས་༡༤ ནས་ ༡༧ བར་འཚོགས་པའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབུས་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་འདུ་དེར། ཤོག་ཁག་དེའི་གཞོགས་འདེགས་རྙིང་ཞེན་ཅན་ཚོས་གོ་གནས་རག་པའི་ཐབས་ཡོངས་རྫོགས་བྱས། ཁོང་ཚོས་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ཁག་ཅིག་འཛིན་ཐབས་བྱས་པ་ཙམ་མིན་པར། ད་དུང་ཁོང་ཚོས་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་ “ལྷིང་འཇགས་”(normalization)འཆར་གཞི་ཞེས་པའི་གྲོས་ཆོད་ཅིག་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཡོད།

དམིགས་བསལ་ཞིག་ལ་སི་ལོ་ཝ་ཀ་(Slovak)གི་ཆབ་སྲིད་པ་གྷུ་སི་ཏབ་ཧུ་སག་(Gustáv Husák)ལ་ཤོག་ཁག་དེ་ཡི་ནང་གོ་གནས་ཆེན་པོ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་༡༩༦༨ ཟླ་བ་ ༡༢ནང་ཁོས་སྤྱི་མཐུན་གྱི་རྩ་འཛིན་ལ་བསྟུན་ཆེད་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པའི་འོས་མིར་བདམས་ནས་རིང་པོ་མ་ལོན་པའི་ཡོ་སེབ་སི་མར་ཀོབ་སི་ཀི་(Josef Smrkovský) (དེ་དུས་རྒྱལ་ཡོངས་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ)ལགས་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་སི་ལོ་ཝ་ཀ་ཡི་འཐུས་མི་ཞིག་འཇོག་དགོས་པའི་གྲོས་འཆར་བཏོན། དེ་དུས་མང་ཚོགས་ཚོས་ཇཱོ་སེཕ་སུམ་ཀོ་སཀཡི་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། པེ་ར་གྷུ་དཔྱིད་ཀའི་སྙན་གྲགས་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་རྣམ་པ་གཅིག་ནི་ཁོས་མང་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དེ་ལ་ཁ་ཡ་མ་བྱས་པར་པེ་ཏེར་ཅོ་ལོད་ཀ་(Peter Colotka)ཟེར་བའི་མི་དེ་ཁོ་རང་གི་ཚབ་ཏུ་བདམས་པ་རེད། དེར་བརྟེན་རྙིང་ཞེན་གཞོགས་འདེགས་པར་ཡང་བསྐྱར་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་ཡོད་ཅིང་། དེ་ཉིད་༡༩༦༩ ཟླ་བ་ ༤ པའི་ནང་གྷུ་སི་ཏབ་ཧུ་སག་(Gustáv Husák)དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབུས་ལྷན་ཁང་གི་དྲུང་ཆེ་དང་པོར་འདེམས་སྐབས་བཀག་སྡོམ་བྱས། སྤྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ཟླ་བ་༨ པའི་ནང་བྱུང་བའི་ཟིང་འཁྲུག་ལ་དྲག་གནོན་བྱས་པ་དེ་ནི་པ་རཱག་དཔྱིད་ཀའི་མཐའ་མཇུག་གི་སོག་མ་དེ་ཡིན། བདེ་སྲུང་དམག་མི་ཚོ་དང་མི་མང་གི་ཡུལ་དམག་རྣམས་ཀྱི་ཁར། ཅེག་དམག་དཔུང་གིས་ཀྱང་དྲག་གནོན་ཤུགས་ཆེན་བྱས་ཡོད།